گروه پیشتازان علم این یک وب سایت علمی متعلق به گروه علمی پیشتازان علم با مدیریت امیرحسین خیابانی می باشد. علاقمندان می توانند فعالیت های ما را در این وبگاه دنبال و همراهی نمایند.
در دهه‌های اخیر، محققان دانسته‌اند که در دو قطب مریخ به خصوص قطب شمال این سیاره، مقدار زیادی یخ وجود دارد که بخش بسیار زیادی از آن می‌تواند یخ آب باشد. حتی در سال‌های اخیر در مریخ وجود آب به صورت مایع روان تایید شده‌است که می‌تواند یک خبر بسیار خوب برای دانشمندان به ویژه اختر زیست شناسان باشد.
اما مسائل بسیاری هستند که باید به بررسی آن‌ها پرداخت، چرا که نه تنها وجود آب مایع در این سیاره پدیده‌ای موقتی است، بلکه این اتفاق یعنی وجود آب جاری می‌تواند از جهاتی بسیار نگران کننده باشد.
با ما همراه باشید:
وضعیت جوی در سطح مریخ چگونه است؟
مریخ یک سیاره کاملا خشک و نسبتا سرد است که اگر تصاویر سطح آن‌را دیده باشیم، ما را به یاد بیابان های خشک و بی‌آب و علف قاره آمریکا (کمی سرخ‌تر) می‌اندازد که البته هیچ بوته و گیاهی در آن نمی‌روید، و در یک گونی از خاک این سیاره سرخ رنگ، احتمالا حتی یک باکتری یا ویروس مرده نیز نمی‌توانید بیابید. (در مقایسه: در یک قاشق چای‌خوری از خاک داغ‌ترین بیابان‌های کره زمین، ده‌ها هزار باکتری و انواع ویروس‌های مختلف و موجودات چند سلولی در حال زیست‌اند!)
مریخ تفاوت‌های بسیاری با زمین ما دارد اما به طور نسبی در مقایسه با دیگر سیارات منظومه خورشیدی‌مان، بهترین و بیشترین شباهت را به زمین دارد و از این رو تنها سیاره‌ای است که (لااقل تا ۱۰۰ سال آینده) امکان سفر به آنجا وجود دارد، به همین دلیل توجه بسیاری از دانشمندان را به خود جلب کرده است.
مریخ سیاره‌ای خاکی درست مانند زمین، و کمی بزرگ‌تر از نصف زمین است. گرانش سطح آن برابر ۳/۷ جی (در مقایسه: زمین ۹/۸ جی)، و از لحاظ دمایی در قیاس با دیگر سیارات خاکی، بسیار مشابه زمین می‌باشد. ( به طوری که بیشینه دما در سطح بهرام برابر ۲۵ درجه سلسیوس است) شبانه روز این سیاره نیز تنها حدود ۳۰ دقیقه از زمین طولانی‌تر و سال آن خرده‌ای کمتر از دو برابر زمین است.
دارای اتمسفری بسیار رقیق با فشار سطح بین ۵ تا ۱۰ میلی بار و ترکیبات ۹۵% دی اکسید کربن، حدود ۲/۷% گاز نیتروژن و مقدار بسیار ناچیز از گاز های دیگر را داراست که می‌توان نتیجه گرفت اتمسفر مریخ بسیار متفاوت و خَشِن‌تر از جو زمین است، اگر چه دارا بودن اتمسفر به خودی خود یک نکته مثبت برای مریخ است، اما بسیار رقیق همراه با گاز های بسیار سمی با فشاری فوق العاده کم تر از حد آرمسترانگ برای بدن انسان است، یعنی انسان بدون لباس فضایی در کمتر از چند ثانیه در سطح مریخ جان به جان آفرین تسلیم می‌کند!!! (حد آرمسترانگ به حد بحرانی فشار برای انسان گفته می‌شود، یعنی چنانچه فشار هوا از این میزان کمتر شود، انسان خواهد مُرد) (حدود ۶۳ میلی بار)
یک نکته بسیار شگفت‌انگیز درباره جو بهرام این‌است که با وجود دارا بودن اتمسفر بسیار رقیق، در زمان‌هایی از سال، طوفان های بسیار وحشتناک و عظیمی سطح این سیاره را در بر می‌گیرد.
کمربند مغناطیسی مریخ بسیار ناچیز و نزدیک به صفر است که این موضوع وضعیت بسیار خطرناکی را از لحاظ تشعشعات کیهانی در سطح سیاره ایجاد می‌کند. (حتی ممکن است عامل اصلی نابود کننده حیات احتمالی گذشته در سیاره سرخ باشد)
نبود کمربند مغناطیسی در ورای مدار مریخ به معنای غیر فعال بودن فعالیت های درونی هسته سیاره سرخ است که شاید خاموش بودن این فعالیت‌های زمین شناسی به دلیل مرگ سیاره سرخ باشد. ما هنوز نمی‌دانیم مریخ یک سیاره زنده است یا در گذشته‌های دور تبدیل به یک سیاره خاموش مرده شده، هدف کاوشگر هایی مثل سطح نشین اینسایت نیز بررسی همین فعالیت‌ها در لایه های درونی مریخ می باشد.
از تمام مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که مریخ سیاره‌ای بسیار مرموز است که شگفتی‌های فراوانی درون آن نهفته‌است و پاسخ به تمامی سوالات دانشمندان در مورد سیاره سرخ شاید تنها با سفر خود انسان به آنجا محقق شود.
شرایط کنونی مریخ
در شرایط فعلی سیاره سرخ تنها می‌توان انتظار داشت تا نشانه هایی از حیات فسیلی و میکروسکوپی باستانی در خاک بخشهایی از آن، یافت. همانطور که گفتیم، وضعیت امروز مریخ به هیچ وجه مناسب زندگی هیچ موجودی نیست.
البته یافتن کوچک‌ترین نشانه‌هایی از حیات باستانی در مریخ دستاورد خیلی عظیمی برای بشریت است که در این مورد در مقالات بعدی صحبت هایی می کنیم.
ما به شما در اینجا توضیح می‌دهیم که در این وضعیت آب در سطح مریخ نمی‌تواند به صورت مایع و روان وجود داشته‌باشد؛ گرچه وجود آب مایع بار‌ها در بخش هایی از مریخ تایید شده، اما این آب‌های روان فصلی و موقتی‌اند، و تنها در مواقع خاصی از سال مریخی که هوا گرم‌تر می‌شود یخ‌های قطبی بهرام آب شده (که بخشی از آن حقیقتا یخ آب می‌باشد) و در مسیرهای مشخصی سرازیر می‌شود.
این کشف، بسیار خبر
خوبی برای اختر زیست شناسان است چون‌که حاکی از شباهت گذشته‌های بسیار دور مریخ به امروز زمین است و اطلاعات ارزشمندی برای محققان در خصوص گذشته مریخ و آینده زمین می‌دهد. اما نکات بسیار نگران کننده و ناراحت کننده در پس این کشف نهفته است!
چرا در مریخ آب مایع نمی‌تواند جاری باشد؟
همانطور که در ابتدا اشاره‌کردیم، اتمسفر مریخ بسیار کم فشار است، به گونهای که موجودات زنده نمی‌توانند در آن وضع هرچند برای یک دقیقه، زندگی کنند. (البته احتمال می‌رود در یک میلیارد سال گذشته اینگونه نبوده است!) یخ‌های آب در مریخ تنها زمانی آب می‌شوند که فصل تابستان باشد و دمای سطح به میزان قابل توجهی افزایش یابد و به صفر درجه برسد.
زمانی که آب به صفر درجه رسید، مساله فشار مطرح می‌شود و بسیار سرنوشت ساز است. به نمودار زیر دقت کنید:
فشار سطح مریخ به طور دقیق بین ۵ یا ۶ تا ۱۰ میلی بار (تقریبا همین حدود به Atm). نقطه جوش آب بر اساس نمودار بالا متغییر است، مثلا آب می‌تواند در ارتفاعات قله‌ها، در دمای ۸۰ درجه به جوش آید. هرچه فشار کمتر باشد، نقطه جوش آب،دمای پایین‌تری خواهد بود. در فشار سطح مریخ (۶ میلی بار)، وضعیت شدیدا بحرانیست، چرا که در این فشار آب در دمای صفر درجه به جوش می‌آید، یعنی بلافاصله پس از ذوب شدن و بدون تغییر حالت به مایع شروع به تبخیر می‌کند. این وحشتناک نیست؟؟؟ اگر فشار را حدود ۸ میلی بار در سطح بهرام در نظر بگیریم، در این صورت تنها چند ثانیه آب به صورت مایع خواهد بود! (البته اگر حجم این آب مانند رودخانه‌های مریخ زیاد باشد، تبخیر همه این آب کمی بیشتر زمان می‌برد و از فاصله دور به درستی قابل مشاهده نیست).
آب پس از تبخیر وارد لایه‌های بالایی اتمسفر سیاره می‌شود؛ اما از آنجا که گرانش مریخی کمتر از زمین است و از آن مهم تر این که جو این سیاره بیش از حد رقیق است، تقریبا می‌توان گفت این آب برای همیشه از جو خارخ شده و وارد فضا می‌شود.
به عبارت دیگر، هر‌ساله به دلیل رقیق بودن اتمسفر مریخ، این سیاره مقدار زیادی از ذخیره آبی خود را از دست می‌دهد. احتمالا جو سیاره سرخ که در گذشته‌های دور به دلایل نامعلومی (شاید از بین رفتن کمربند مغناطیسی آن) از بین رفته، باعث گردیده تا به تدریج آب و اکسیژن مریخ از دست بروند و این سیاره تبدیل به هیولای امروزی شود.
